Kansarmoede: definitie
Zie ook Kansarmoede hindernissen , oorzaken en oplossingen
De literatuur biedt geen eenduidige definitie van kansarmoede, omdat de werkelijkheid van kansarmoede zeer complex is en het dus moeilijk is om voor iedereen duidelijke onderscheidingen daarin te maken. Daarom vind je hieronder een aantal definities uit de literatuur.
Hennion en Van den Broucke (1999) denken in termen van een soort continuüm gaande van (tijdelijke) armoede of bestaansonzekerheid over langdurige (chronische) armoede binnen een gezin tot wat zij kansarmen noemen: de armoede is transgenerationeel geworden en wordt gedurende de persoonlijke levensloop intragenerationeel bestendigd. Dit gaat gepaard met allerlei uitsluitingsprocessen, die leiden tot een reductie van kansen om zich persoonlijk en maatschappelijk te realiseren. Dit leidt onvermijdelijk tot apathie en defaitisme. Verder stippen zij nog aan dat deze mensen over het algemeen erg geïsoleerd leven, zo goed al nooit op voorspraak of hulp van invloedrijke vrienden of kennissen kunnen rekenen (beperkt sociaal kapitaal) en dat hun cognitieve vaardigheden eerder beperkt zijn als gevolg van hun opleidingsdeficit (laag cultureel kapitaal).
Corveleyn (2000) maakt twee andere onderscheidingen: enerzijds is er een onderscheid tussen armoede in algemene zin (intra –en intergenerationeel) en kansarmoede in enge zin (enkel intragenerationeel) en anderzijds tussen intragenerationele kansarmoede en intergenerationele kansarmoede. In deze onderscheidingen wordt rekening gehouden met de veroorzakende contexten. Men kan de term kansarmoede zien als de meer algemene en beschrijvende term: door allerlei tegenslagen in het leven (werk, relaties, ziekten, of een combinatie) kan men met zijn gezin in een bestaansonzekere situatie terechtkomen. Armoede in financieel-economische zin is een onderdeel van dit plaatje. En daarbij komen dan allerlei vormen van sociale, opvoedkundige en psychologische onzekerheden die de gehele levensconditie verder fragiel maken en ‘arm aan kansen’ om zich te ontplooien en veilig te voelen in de maatschappij en in het leven in het algemeen. Als deze bestaansonzekerheid beperkt blijft tot de persoonlijke levensloop dan spreekt men van kansarmoede in enge zin. Generatiearmen zijn ook kansarmen, maar hier gaat het over transgenerationele armoede. Het gaat om families, die vaak reeds sedert meerdere generaties in sociaal-economische armoede leven en dus ook permanent in zeer grote bestaansonzekerheid moeten leven [1].
Het is dus niet haalbaar om een precieze, altijd geldende definitie van kansarm te geven. kansarmoede kenmerkt zichzelf nu eenmaal door een samengaan van diverse en complexe eigenschappen. Dé kansarme bestaat dus niet. Er zijn verschillende criteria hanteerbaar, zoals bijvoorbeeld de kansarmoede –indicatoren van het Sociaal Impulsfonds (SIF) en de criteria voor kansarme gezinnen, zoals gehanteerd door Kind&Gezin [2]:
SIF-kansarmoede-indicatoren |
Criteria kansarm gezin Kind&Gezin |
|
•(aantal) bestaansminimumtrekker(s) •(aantal) kinderen tussen 0 en 19 jaar die wonen bij een alleenstaande ouder • (aantal) jongeren in Bijzondere Jeugdbijstand • (aantal) mensen met een WIGW-statuut (weduwen, invaliden, gehandicapten en wezen) • (aantal) UVW (uitkeringsgerechtigde volledig werklozen) • (aantal) kinderen geboren in een kansarm gezin • (aantal) woning(en) zonder klein comfort • (aantal) sociaal huurappartementen • (aantal) migranten |
• beschikbaar maandinkomen lager dan 595 euro • opleiding van één v/d ouders lager of gelijk aan basisonderwijs, beroepsonderwijs, buitengewoon onderwijs of analfabeet • de ontwikkeling v/d kinderen in het gezin is laag • de arbeidssituatie v/d ouders is precair, werkloosheid of in een beschutte werkplaats • de huisvesting is onaangepast • de gezondheid is zwak, gehandicapt, oneigenlijk gebruik v/d gezondheidszorg |
De meest voorkomende indicatoren zijn:
- Laag inkomen
- Een laag ontwikkelings- of opleidingsniveau
- Een precaire arbeidssituatie
- Een weinig comfortabele woonomgeving
- Gezondheidsproblemen.
Samengevat kunnen we stellen dat kansarme doelgroepen herkenbaar zijn door de aanwezigheid van één of – gewoonlijk – van verschillende van deze kenmerken.
Bronnen:
[2] https://lirias.lessius.eu/bitstream/123456789/5764/2/Elkaar_vinden.pdf